Mleko kobiece jest naturalnym i najlepszy dla niemowlęcia pokarmem. Występują w nim białka, tłuszcze, węglowodany i sole mineralne w takim zestawie, jaki nie jest możliwy do osiągnięcia w żadnym sztucznym pokarmie.
Karmienie na żądanie – umożliwia wzajemną obserwacje, porozumienie i wzajemny kontakt między matką a noworodkiem.
Każdy noworodek od pierwszego dnia życia powinien być karmiony co najmniej 8 razy na dobę.
Pierwsze dni laktacji
- Niektóre noworodki w pierwszym dniu życia ulewają wodami płodowymi, inne są zmęczone po porodzie i nie zawsze chcą ssać.
- Należy co 2,5 – 3 godzin podejmować próbę karmienia piersią, a nie na silę dokarmiać mieszanką mleczną.
- W pierwszych dwóch dniach po porodzie noworodek uczy się prawidłowo ssać i połykać, dlatego chce jeść często i krótko.
- Należy noworodka często przystawiać do piersi. To nie znaczy że dziecko jest głodne i trzeba je na siłę karmić mieszanką mleczną.
Kroki do udanego karmienia
- Opracować procedury sprzyjające karmieniu piersią oraz zapoznać z nimi pracowników
- Przeszkolić wszystkich pracowników w zakresie umiejętności niezbędnych do wdrożenia postępowania
- Informacja wszystkich kobiet o korzyściach z karmienia piersią, jak postępować
- Pomoc kobietom w rozpoczęciu karmienia w trakcie pół godziny od narodzin dziecka
- Pokazywać jak karmić, jak podtrzymywać laktację.
- Nie podawać żadnych pokarmów ani płynów poza mlekiem kobiecym.
- Stosować system rooming in – cała doba razem z noworodkiem
- Zachęcać do karmienia na żądanie
- Nie podawać smoczków
- Sprzyjać lokalne grupy wspierające karmienie i kierować do nich kobiety opuszczające oddziały położnicze.
Zalety karmienia dla dziecka:
- Zmniejszone ryzyko zachorowania na choroby: zapalenie bakteryjne opon mózgowo –rdzeniowych, posocznica, biegunki, cukrzyca, zapalenie ucha środkowego, astma, choroba Cohna, otyłość, choroba trzewna, białaczka , reumatoidalne zapalenie stawów, zakażenie układu moczowego
- Sprzyja nawiązywaniu więzi emocjonalnej z matki z dzieckiem
- Lepszy i szybszy rozwój poznawczy i rozwój psychomotoryczny
- Chroni przed próchnicą
- Kontakt wzrokowy z matką, poczucie bezpieczeństwa, zmiana pozycji,
Dla matki:
- Wygodne tanie
- Zmniejsza ryzyko zachorowania na raka sutka i raka jajnika
- Zmniejsza ryzyko osteoporozy
- Wydłuża okresy pomiędzy kolejnymi ciążami
- Nastrój kobiety łagodnie i czule wobec dziecka
- Szybsza utrata zbędnych kilogramów i powrót do figury sprzed ciąży
Przeciwwskazania:
Ze strony dziecka
- Bezwzględne: galaktozemia – defekt enzymatyczny w przemianie galaktozy
- Względne: fenyloketonria, wrodzony niedobór laktazy, wrodzona nietolerancja laktozy, choroba syropu klonowego – gromadzenie się keto kwasów pochodzących z leucyny, izoleucyny i waliny, rozszczep wargi i podniebienia
Ze strony matki
- Bezwzględne: niewydolność krążenia IV stopnia , ciężka choroba psychiczna, narkomania
- Względne: gruźlica nieleczona lub aktywna, HIV, stosowanie leków bezwzględnie przeciwwskazanych w laktacji, zmiany opryszczkowe na piersi, choroby nowotworowe w okresie chemioterapii i radioterapii, cytomegalia – w przypadku karmienia wcześniaków
Wskaźniki prawidłowego karmienia
- Noworodek powinien przybierać o 30 g/dobę lub 120 – 210g/tydzień
- Powinien mieć 6 lub więcej mokrych pieluch na dobę
- Powinien oddawać 6-7 stolców dziennie
Cechy prawidłowego ssania:
- Usta obejmują brodawkę sutkową i otoczkę
- Czubek nosa i broda dotykają piersi
- Po szybkich i płytkich ruchach następują ruchy wolniejsze i głębsze
- Wyraźnie słyszalne połykanie pokarmu
Nieprawidłowe
- Zapadanie policzków
- Bolesność brodawek w czasie ssania
- Cmokanie
- Brak głębokich ruchów zakończonych połykaniem
- Wąski kąt ust
Zdrowy noworodek sam sygnalizuję potrzebę ssania piersi. Wczesne objawy głodu:
- wzmożone ruchy gałek ocznych
- otwieranie buzi, wysuwanie języka
- odwracanie główki, szukanie piersi
- kwilenie
- ssanie rączek, paluszków, pieluszki
Sposoby przystosowania noworotka do piersi:
- pierś podtrzymywana od spodu czterema palcami, kciuki luźno ułożony na wierzchu daleko od otoczki brodawki sutkowej,
- chwyt C,
- ujmij pierś w taki sposób, aby cztery palce podtrzymywały ją od spodu, a kciuk od góry, dłoń utworzy literę 'C’, palce nie powinny dotykać otoczki brodawki, tylko skóry poza jej granicami, naciskając lekko kciukami, możesz sterować brodawka i unosić ją do góry,
- dziecko zwrócone całym ciałek do ciała matki,
- dotykać brodawka ust dziecka, zacząć aż odruchowo szeroko otworzy usta,
- energicznym ruchem przedramienia naprowadzić usta dziecka na brodawkę tak, aby uchwyciło jak największą cześć piersi,
Pozycje kobiety karmiącej:
- KRZYŻOWA – matka przytula dziecko brzuszkiem do swojego brzucha, podtrzymuje je ręką przeciwną do piersi, którą karmi, dłonią podpiera główkę dziecka, a przedramieniem plecki. Pozycja ta jest korzystna u matek uczących się karmić piersią, gdyż podtrzymywanie główki pomaga w precyzyjnym jej nakierunkowaniu na pierś. Stosuję się ją także u dzieci z obniżonym napięciem mięśniowym, słabo ssących i wcześniaków oraz z chaotycznym odruchem szukania
- SPOD PACHY – dziecko jest brzuszkiem przytulone do boku mamy, nóżki są ułożone pod jej pachą, matka dłonią podtrzymuje główkę, a przedramieniem plecy dziecka. W ten sposób matka zachowuje większą kontrolę nad główką. Zaleca się ten sposób matką o dużych piersiach, z trudno chwytnymi brodawkami i kobietom po cięciu cesarskim. Pozycja również sprawdza się u wcześniaków i słabo ssących
- KLASYCZNA – dziecko brzuszkiem przylega do brzucha matki, główka opiera się w zgięciu łokciowym, matka przedramieniem podtrzymuje plecki, a dłonią pośladki.
- LEŻĄCA – matka układa się na boku, ramię opiera na podłożu, głowę nieco wyżej na poduszce. Dziecko leży przy matce (brzuszek do brzucha), oparte na jej ramieniu lub na podłożu. Warto podeprzeć plecki dziecka, by nie odsunęło się od matki w trakcie ssania. Pozycja ta umożliwia odpoczynek w czasie karmienia, zalecana jest także matkom po cesarskim cięciu i podczas karmienia w nocy.
- NA WZNAK – matka leży na plechach, z głową uniesioną wysoko na poduszce, dziecko ułożone na matce, wzdłuż jej ciała lub skośnie. Matka podtrzymuje je z boku ramieniem i podpiera poduszkami tak, aby głowa znajdywała się na wysokości piersi. Zalecana po cesarskim cięciu, kiedy dolna część ciała matki jest bezwładna.
Pozycje wygodne do karmienia po cięciu cesarskim:
- pozycja leżąca na plecach,
- pozycja spod pachy,
- pozycja klasyczna,
Karmienie bliźniąt
każda matka jest w stanie wykarmić więcej niż jedno dziecko,
w pierwszych dniach po porodzie mama bliźniaków wymaga szczególnego wsparcia i fachowej pomocy we właściwym rozpoczęciu laktacji,
początkowo należy karmić dzieci oddzielnie,aby nauczyła się prawidłowego przystawiania dziecka do piersi,
każdy noworodek powienien ssać przynajmniej 8 razy na dobę,
po osiągnieciu przez matkę i dzieci pełnej zdolności karmienia należy zacząć karmić bliźnięta jednocześnie,
Pozycje do jednoczesnego karmienia bliźniąt:
oboje spod pachy,
oboje w pozycji klasycznej 'na krzyź’,
jedno spod pachy, drugie w pozycji klasycznej,
oboje spod pachy, matka w pozycji leżacej,
Dieta mamy karmiącej piersią
NAPOJE
Pij bez obaw:
- wodę mineralną niegazowaną,
- słabą herbatę lub bawarkę,
- herbaty owocowe i ziołowe,
- kawę bezkofeinową albo słabą, normalną,
- soki owocowo-warzywne,
- kompoty,
- jogurty naturalne, kefiry, maślanki
Unikaj: napojów gazowanych (zawierają dużo cukru a bąbelki w nich zawarte mogą powodować kolki)
MLEKO i PRZETWORY MLECZNE
Jedz ostrożnie: jogurty naturalne, kefiry, maślanki, mleko zsiadłe, sery białe (mogą wywoływać reakcje alergiczne)
OWOCE
Jedz bez obaw:
- banany,
- brzoskwinie,
- jabłka,
- maliny ,
- jeżyny,
- porzeczki,
- agrest,
- soki, dżemy, jogurty, galaretki z tych owoców
Uważaj na:
- truskawki, poziomki, cytrusy (uczulają)
- gruszki i pestkowce, np. śliwki, morele, czereśnie, wiśnie (niekiedy mogą powodować bóle brzucha i kolki)
- owoce suszone (konserwowane chemicznie)
- soki, dżemy, jogurty i galaretki z tych owoców
WARZYWA
Jedz bez obaw:
- ogórki,
- buraki,
- marchewkę,
- ziemniaki,
- kapustę pekińską
- kukurydzę,
- pietruszkę,
- koperek,
- soję,
- szpinak,
- młodą fasolkę szparagową,
- dynię,
- kabaczek,
- cukinię,
- wszystkie rodzaje sałat
Uważaj na:
- cebulę i czosnek – mogą zmieniać smak mleka; cebula powoduje wzdęcia
- kapusta, kalafior, groch, fasola, brokuły, bób – mają właściwości wzdymające i mogą powodować kolki u dziecka
- pomidory i seler – zawierają silne alergeny
- paprykę, chrzan, pory, grzyby
PIECZYWO
Jedz bez obaw: zwłaszcza ciemne i pełnoziarniste
Uważaj na: pieczywo z konserwantami
KASZA, RYŻ, MAKARON
Jedz bez obaw: wybieraj zwłaszcza te pełnoziarniste – jedz kilka razy w tygodniu
JAJKA
Jedz bez obaw: ugotowane, zarówno na miękko jak i twardo – 2-3 razy w tygodniu
Uważaj na białko!!! – jest bardziej alergogenne niż żółtko
RYBY
Jedz bez obaw: najlepiej morskie (ugotowane lub pieczone) – dwa razy w tygodniu
Unikaj:
- surowych ryb, np. sushi
- konserw rybnych i ryb marynowanych
